Rachunkowość – słownik dla początkujących

Za dużo czytania? Wyślij artykuł w PDF do siebie na maila!

Rachunkowość – w ten sposób nazywa się proces identyfikacji, pomiaru, rejestracji, przetwarzania i raportowania ekonomicznych informacji w celu podejmowania decyzji w formie sprawozdań finansowych.

Rachunkowość finansowa – skupia się na specyficznych potrzebach zewnętrznych decydentów takich jak akcjonariusze, dostawcy, banki, instytucje rządowe i służy zewnętrznym użytkownikom.

System rachunkowości – jest to seria kolejnych etapów, które polegają na analizie, zapisie, pomiarze, sumowaniu, klasyfikowaniu, raportowaniu i interpretowaniu zdarzeń ekonomicznych i ich efektu na organizację oraz przygotowaniu sprawozdań finansowych. Służy wewnętrznym użytkownikom, radzie nadzorczej, zarządzającym i administratorom.

Bilans majątkowy – jest to finansowy obraz na dany dzień, w danym momencie czasu. Bilans tworzą:

• aktywa – zasoby firmy, co do których spodziewany jest przyszły wzrost lub które spowodują przyszłe przepływy pieniężne,
• zobowiązania – zasoby firmy wobec innych jednostek lub roszczenia dotyczące aktywów, czyli długi firmy,
• kapitał własny – pozostałe roszczenia aktywów po odjęciu zobowiązań.

Każda transakcja mająca miejsce w firmie ma wpływ na postać bilansu majątkowego, konkretnie na dwa elementy bilansu, dlatego by zachować równość pasywa muszą równać się aktywom. Transakcje zapisuje się na kontach, które sumują wszelkie zmiany dla danego aktywa, zobowiązania czy kapitału własnego. Obroty są sumą wszystkich zapisów po jednej stronie na koncie. Dla każdej transakcji konieczne jest ustalenie przez księgowego które konto zostaje zmienione, czy salda się zwiększają czy zmniejszają oraz kwotę o którą zmienia zapis.

Zapasy – są to dobra trzymane przez firmę w celu sprzedaży klientom.

Zobowiązania bieżące – zobowiązania, które wynikają z zakupu dóbr lub usług z pomocą kredytu.

Zapis połączony – transakcja, która wpływa jednocześnie na więcej niż dwa konta.

Wierzyciel – podmiot, któremu inny jest winny pieniądze.

Dłużnik – podmiot, który innemu jest winny pieniądze.

Spółki kapitałowe – spółki akcyjne i z ograniczoną odpowiedzialnością stworzone zgodnie z prawem handlowym. Cechują się ograniczoną odpowiedzialnością, łatwym transferem własności, łatwością w pozyskiwaniu nowego kapitału, ciągłością istnienia w przypadku zmiany właścicieli, możliwością podwójnego opodatkowania. W spółkach akcyjnych kapitał akcyjny składający się z: kapitału podstawowego i kapitału agio, a w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością kapitał zakładowy.

Wartość nominalna – wartość danego dobra, usługi lub innej rzeczy wyrażona najczęściej w pieniądzu i wyznaczana przez ceny bieżące, bez uwzględnienia wpływu innych czynników, np. inflacji.

Spółki osobowe – cywilna, komandytowa lub jawna, dwóch lub więcej partnerów, spółka samodzielna, oddzielona od jej właścicieli, partnerzy zwykle są odpowiedzialni za zarządzanie bieżącymi sprawami firmy, kapitał własny.

Jednostki prawne prowadzone przez osobę fizyczną – oddzielne jednostki z jednym właścicielem, najczęściej małe firmy usługowe lub handlowe. Właściciel aktywnie zarządza bieżącymi sprawami firmy. Cechuje się brakiem podatków na poziomie spółki, nieograniczoną odpowiedzialnością, trudnościami w transferze własności, trudnościami w pozyskaniu dodatkowego kapitału, brakiem ciągłości istnienia.

Rachunek zysków i strat – jeden z podstawowych i obligatoryjnych elementów sprawozdania finansowego jednostki. Informuje jaka jest efektywność poszczególnych rodzajów działalności oraz jaki jest ogólny wynik finansowy przedsiębiorstwa. Rachunek zysków i strat ukazuje zdolność firmy do generowania zysków i samofinansowania, prezentuje strumienie pieniężne. Sprawozdanie to polega na zestawieniu strumieni przychodów uzyskanych w jednostce ze sprzedaży wyrobów i usług bądź towarów w ramach prowadzonej działalności handlowej oraz przychodów uzyskanych z przeprowadzenia operacji finansowych i kosztów tej działalności.

Sprawozdanie o przepływie środków pieniężnych – służy do pokazania zmian w zapasach gotówki, robione jest zasadą kasową, sumując działania dla danego okresu. Musi zawierać oznaczenie okresu, dla którego je sporządzono i szczegóły dotyczące zmian gotówki. W podobny sposób jak rachunek zysków i strat opisuje zmiany w zyskach zatrzymanych.

Działalność operacyjna – sprzedaż i zakup lub produkcja dóbr lub usług, np. wpływ należności od odbiorców, zapłata za kupione dobra, usługi, pracę, zapłata czynszu, podatków, odsetek, otrzymanie odsetek i dywidend z inwestycji.

Działalność inwestycyjna – zakup i sprzedaż długoterminowych aktywów i długoterminowego majątku finansowego, np. zakup budynku na magazyn, sprzedaż działki, sprzedaż wyposażenia.

Działalność finansowa – pozyskiwanie zasobów finansowych od właścicieli, kredytodawców i spłaty pożyczek, np. emisja i sprzedaż akcji, wypłata dywidend, emisja i sprzedaż obligacji, pożyczka z banku.

Raport roczny – przygotowywany jest przez zarządzających i dostarczany potencjalnym inwestorom. Zwykle zawiera list przewodniczącego zarządu, opis i analizę ostatnich decyzji ekonomicznych podejmowanych przez zarząd, sprawozdanie finansowe, informację dodatkową wyjaśniającą wiele elementów sprawozdań finansowych bardziej szczegółowo, raport biegłego rewidenta.

Zysk – różnica pomiędzy przychodami a kosztami.

Zyski zatrzymane – jest to dodatkowy kapitał własny wynikający z wypracowanego zysku. Najbardziej popularna metoda pomiaru zysku polega na zastosowaniu rachunkowości memoriałowej lub kasowej.

Rachunkowość memoriałowa – rejestruje przychody i koszty w okresie gdy faktycznie nastąpił przychód lub pojawiły się koszty, nawet gdy nie nastąpił przepływ gotówki. Jest standardem dla pomiaru zysku – jest bardziej kompletna, przypisuje, które koszty można przypisać którym przychodom, ujawnia koszty do rozliczenia w czasie.

Rachunkowość kasowa – rejestruje przychody i koszty gdy gotówka zmieni właściciela.

Zasada realizacji przychodów – test, który określa czy przychody powinny być ujawnione w sprawozdaniach finansowych. Aby tak się stało usługa musi zostać oddana do dyspozycji odbiorcy, firma powinna zaewidencjonować wpływ gotówki lub wzrost należności, termin sprzedaży i wpływu gotówki może być różny.

Zasada współmierności – przychodom z danego okresu przeciwstawia się koszty, które zostały poniesione na ich osiągnięcie.

Koszty do rozliczenia w czasie – zakupione dobra i usługi traktuje się jako aktywa, gdyż koszt z nimi związany pojawia się w dalszych okresach.

Amortyzacja – jest to systematyczne opisywanie zużycia aktywa trwałego. W koszty okresu wlicza się dwa typy wydatków: koszty produktu związane z przychodami w tym samym okresie oraz koszty okresu powiązane z danym okresem czasu.

Cykl operacyjny – jest to czas, w którym gotówka jest wykorzystywana do zakupu zapasów i usług, które następnie sprzedawane są klientom firmy, którzy z kolei płacą za nie gotówką.

Przychody – wzrost w kapitale własnym wynikający ze wzrostu w aktywach otrzymanych w zamian za dostawę dóbr lub usług.

Koszty – zmniejszenie się kapitału własnego z powodu dostarczenia dóbr i usług odbiorcy. Aktywa = zobowiązania + kapitał własny + zyski zatrzymane (przychody – koszty).

Dywidendy gotówkowe – są to wypłaty gotówki dla akcjonariuszy, które zmniejszają zyski zatrzymane. Wypłacane są po to, by zapewnić osiągnięcie oczekiwanej stopy zwrotu z inwestycji. Nie są kosztem mimo że zmniejsza zyski zatrzymane. Data deklaracji – ogłoszenie przez zarząd zamiaru wypłaty dywidend. Data rejestracji – data określenia własności akcji. Data płatności – wypłata dywidend akcjonariuszom, w momencie deklaracji akcjonariusze stają się wierzycielami gdyż dywidendy stają się legalnym zobowiązaniem firmy.

Sprawozdanie o zysku zatrzymanym – zawiera ono informacje o saldzie początkowym, a następnie opis wszystkich zmian, które miały miejsce w ciągu okresu finansowego w zyskach zatrzymanych.

Sprawozdanie o przepływach środków pieniężnych – sprawozdanie takie wyjaśnia zmiany w stanie środków pieniężnych, raportuje wpływy gotówki i jej płatności w danym czasie dla działalności operacyjnej, finansowej i inwestycyjnej. Sprawozdanie pokazuje związki zysku netto z saldem końcowym środków pieniężnych. Pomaga określić przyszłe przepływy pieniężne, ocenić sposoby wykorzystania gotówki przez zarządzających, określić możliwości wypłaty odsetek i dywidend oraz spłaty zobowiązań w terminie, identyfikuje zmiany w aktywach produktywnych.

Wartość do zużycia – wartość kosztu nabycia, która ma zostać alokowana jako amortyzacja w okresie wykorzystania środka trwałego. Wartość do amortyzacji to różnica pomiędzy kosztem nabycia środka trwałego a wartością rezydualną, czyli uzyskaną po likwidacji środka trwałego na koniec okresu jego użytkowania.

Amortyzacja liniowa – jest to metoda, która zakłada liniowe zużycie środków trwałych.

Amortyzacja jednostkowa – metoda oparta jest na liczbie wykonywanych usług, obliczana jest jako iloraz wartości do zamortyzowania i czasu życia środka trwałego. By obliczyć wartość amortyzacji należy iloczyn amortyzacji jednostkowej i rzeczywistego wykorzystania środka trwałego.

Amortyzacja degresywna – jest to metoda, w której środek trwały amortyzowany jest szybciej.

Amortyzacja przyśpieszona – jest to najbardziej popularna z amortyzacji degresywnych. Obliczana jest poprzez podwojenie stopy amortyzacji liniowej i obliczenie jej iloczynu z wartością netto środka trwałego.

Należności nieściągalne – są to złe długi, czyli takie, których dłużnicy nie są w stanie spłacić.

Metody ewidencji długów:

• Specyficznej identyfikacji – w sytuacji gdy uzna się dług za nieściągalny odpisuje się go w koszty operacyjne. Nie zachowuje zasady współmierności, jednak jest to metoda prosta i tania.
• Tworzenia rezerw – polega na próbie oszacowania jaka część może być nieściągalna. Pozwala zaewidencjonować w okresie kiedy są przychody konto korygujące, czyli rezerwę na nieściągalne należności.
• Metoda procentu sprzedaży – koszt złych długów wyraża się jako procent ze sprzedaży.
• Metoda procentu należności – polega na podzieleniu średnich kosztów złych długów przez średnią wartość należności bieżących by obliczyć procent złych długów. Wykorzystuje się do obliczenia salda końcowego rezerw na należności nieściągalne. Warto przy tym przygotować zapis korygujący by uzupełnić konto rezerwy.
• Metoda starzenia się należności – pozwala na oszacowanie rezerw na należności nieściągalne podobnie jak w metodzie procentu należności bieżących. Jeśli dług uznany za nieściągalny zostanie spłacony należy dokonać zapisu zmniejszającego rezerwy na należności nieściągalne.

Istnieją dwa sposoby liczenia przepływów operacyjnych:

• bezpośredni – przepływy z działalności operacyjnej oblicza się jako różnice wpływów i wydatków gotówki, zysk korygowany jest o zmiany w odpowiednich aktywach i zobowiązaniach.
• Pośredni – dokonuje się korekt zysku netto, by odzwierciedlić wpływy i wydatki gotówki, zysk netto korygowany jest o zmiany w odpowiednich kontach